Verslag Excursie naar Eemnes en Baarn

F.S.I. Knaapen

Op zaterdag 17 oktober jl. verzamelden zich - begunstigd door prachtig najaarsweer - 37 leden van onze vereniging tegenover het paleis Soestdijk voor een excursie naar de N.H. Kerk te Eemnes-binnen en de buitenplaats Groeneveld te Baarn.
In de kerk werden wij opgewacht door de vice-voorzitter van de Historische Kring Eemnes, de Heer Jan Out, die in een enthousiast en boeiend betoog de geschiedenis van de kerk vertelde. Deze laatgotische kerk, bestaande uit een éénbeukig schip, een iets smaller koor en een uit prachtig mooi "gloeiende" rode bakstenen opgetrokken toren, welke omstreeks 1500 zal zijn toegevoegd, heeft een zeer bewogen geschiedenis. Niet alleen de overgang van de rooms-katholieke eredienst tot de gereformeerde religie rond 1583 staat in de boeken vermeld, maar ook de herhaalde overstromingen van de voormalige Zuiderzee hebben hun sporen aan het gebouw nagelaten. Tot overmaat van ramp brandde de kerk in 1921 geheel uit, waarbij alleen de muren en de toren bleven staan. Ook de twee antieke luidklokken bleven toen gespaard. Door een goede brandverzekering, een belangrijke gift van Koninklijken huize en de liefde van de tot de kerkelijke gemeente behorende leden is de kerk na de brand herbouwd in de gelijke oude stijl met een houten tongewelf, mooie orgelpartij en meubilair. Jammer evenwel is, dat het koor geheel is onttrokken aan de kerk en thans voor huishoudelijke ruimte en opslag wordt gebruikt. Ook zijn bij de herbouw wel materialen verwerkt, welke in de oorspronkelijke bouw zeker niet zijn gebruikt, b.v. betonnen afdekplaten i.p.v. hardstenen platen op de steunberen; een cementen omlijsting van de ramen. Toch mag van een monument voor onze streek worden gesproken, dat tevens een zeer goede binding had met de bewoners van paleis Soestdijk - en met name Koningin Emma, die hier regelmatig kerkte. Ook het doel van ons volgend bezoek - de buitenplaats Groeneveld - behoort tot de kerkelijke gemeente Eemnes-binnen. Vandaar dat ook dat de koninklijke familie zowel als de bewoners van Groeneveld een eigen "herenbank" met luifel in de kerk hebben. De eerstgenoemde bank is zelfs uitgerust met gewaarmerkte bijbels in leren band.
In "Groeneveld" werden wij opgewacht door Werner Paans, die hier namens Staatsbosbeheer als gastheer de scepter zwaait. Met een citaat uit een oude lofzang op het huis en zijn bewoners schiep hij reeds direct de goede sfeer om iedereen in de stemming te brengen iets te kunnen proeven van de geneugten van het buitenleven van de grote kooplieden uit Amsterdam in de 17e eeuw.
 

Met toestemming van het bestuur van de Historische Kring Eemnes laten wij hieronder een artikel volgen, dat Mevrouw Bertie van WijkBlom over dit voorname en wel vorstelijke gebouw in het tweede nummer van de vierde jaargang van het blad van de Kring schreef. Graag brengen wij dank aan de schrijfster en het bestuur van de Kring voor deze toestemming.