Serie over verenigingen (deel 16) Van buurtvereniging tot voetbalvereniging Hees

Wim de Kam

In de serie over de verenigingen past eigenlijk ook een verhaal over de buurtverenigingen die er in Soest zijn geweest. Het probleem is echter dat weinig informatie over die verenigingen beschikbaar is. Als iemand wel over informatie beschikt houden we ons aanbevolen. Wat we wel weten is dat er diverse buurtverenigingen hebben bestaan en dat er zelfs een federatie van buurtverenigingen is geweest. Wat we ook weten is dat er uit de activiteiten van de buurtverenigingen een aantal nieuwe verenigingen is ontstaan. Zo is bv.uit de buurtvereniging Kerkebuurt de toneelvereniging 'De Rietpluim' ontstaan. Hieronder willen we nader ingaan op de voetbalvereniging Hees die is ontstaan uit de buurtvereniging Hees. Iemand die aan de wieg heeft gestaan van deze voetbalvereniging en een leidende rol heeft gespeeld in de buurtvereniging is de nu 88 jarige Jan Grift. Deze rasechte Soester heeft twee boekjes geschreven voor het nageslacht die voor de lokale geschiedenis van belang zijn. Het eerste boekje is getiteld "Het levensverhaal van Jan Grift' en het tweede "Groeten van Jan Grift uit Oud Soest'. Met hem heb ik gesproken over de ontstaansgeschiedenis van de voetbalvereniging Hees. Omdat hij schrijft zoals hij spreekt citeer ik hem uit één van zijn boekjes:

"Eerst speelden wij op het hei'tje , op de Schoolstraat achter de HeeskapeL Op onze klompen voetbalden wij daar Maar een tijd later hadden wij het geluk van ons leven. Toen kregen wij van Willem v. d. Heuvel ( het kan ook wel van Jaap geweest zijn) een stuk grasland te leen om op te voetballen.
Het kostte niks, dus dat was weer even mooi. Het lag naast Wout Bloemendal tegen de Wieksloot. We mochten er ook doelpalen op zetten als het maar netjes bleef Wij aan de gang!. Een paar lange slieten uit het bos ( eerlijk meegenomen) en op dat land twee doelen gemaakt. En toen kwam Wout weer om te helpen, die stelde een stuk loods beschikbaar als kleedhok met een teil en water om ons te douchen als de wedstrijd afgelopen was. Mooi toch of niet soms? "

De herinneringen zijn wat vertekend constateren we als we kennisnemen van het jubileumboekje "Hees 1950- 2010" want daaruit blijkt dat na het voetballen op het hei'tje als locatie beschikbaar kwam een terrein dat gratis beschikbaar werd gesteld door de toenmalige eigenaar van 'Bos en Duin'. De Hezenaars moesten het wel zelf opknappen. Maanden is er gehakt, gespit, gezaaid enz. Bomen uit het bos werden doelpalen en een oude garage van 'Bos en Duin' werd de eerste kleedruimte. Vanaf 1948 werd daar gevoetbald tot 1953 toen het terrein (waarop nu het hoofdveld van de voetbalvereniging SEC is gesitueerd) door de eigenaar werd verkocht aan de gemeente. Inmiddels had de vereniging in 1950 een officiële zelfstandige status gekregen en kon worden deelgenomen aan de door de toenmalige Utrechtse Provinciale Voetbalbond georganiseerde competitie. Als nieuwe locatie werd in 1953 in gebruik genomen een weiland dat gehuurd werd van Van de Heuvel. En ook daar moesten blijkens de geschiedschrijving van de club de handen weer flink uit de mouwen. Voor iedere wedstrijd moesten de koeien van het weiland af en de stront worden opgeruimd. Met gieter en kwast werden de lijnen getrokken, de molshopen werden plat getrapt en dat allemaal alleen maar voor de duur van de wedstrijd want na afloop daarvan namen de koeien weer bezit van het veld. De spelers moesten zich omkleden en opfrissen in een oud en gammel schuurtje van de familie Bloemendaal, terwijl de scheidsrechter zich bij de fam. Bloemendaal in huis mocht omkleden en opfrissen. Nu was zo'n situatie in die jaren niet uitzonderlijk want ook elders gebeurde het wel zo. Op den duur was dit echter niet vol te houden. Er werd dan ook uitgezien naar een andere locatie. En die werd gevonden. De vereniging kreeg een fraai perceel ter beschikking gelegen langs de Kooiweg ( nu Verlengde Oude Utrechtseweg) dat deel uitmaakte van het landgoed van de fam. Insinger. Op die lokatie is de vereniging nog steeds gehuisvest, ook al is er in de loop van de tijd wel het nodige veranderd en verbeterd. Een aantal jaren gelegen waren er nog twijfels over het zelfstandig voortbestaan van de club. Er werd toen serieus gedacht en gesproken over een fusie met de voetbalvereniging SEC. Deze fusie ging echter op het laatst moment niet door en Hees richt zich nu weer geheel op de eigen toekomst. Als historische vereniging richten we onze blik echter toch nog even op het verleden van de voetbalvereniging. Veel belangstelling trokken altijd de wedstrijden tegen de andere Soester clubs VVZ en SEC. In het boekje "Hees — zestig jaar jong 1950-2010" staat o.a. "Menig (oud) Heziaan herinnert zich nog de fameuze wedstrijd tegen VVZ '49, die door scheidsrechter Dirk Waal moest worden gestaakt omdat de heren voetballers elkaar met de klomp te liff gingen. Overigens de stand was wel 2-1 in het voordeel van Hees op dat moment. In het schuurtje bij Jaap Altena is er die avond nog lang nagekaart ( en nog menig pijpje bier gedronken! "

Ik heb niet meer precies kunnen traceren wanneer de wedstrijd heeft plaatsgevonden maar vermoed aan het eind van de jaren veertig of in het begin van de vijftiger jaren. Het eerste wat bij me opkwam toen ik voormelde passage las was : 'Blijkbaar is voetbalvandalisme een ouder fenomeen dan men wel denkt'. Vervolgens vroeg ik me af `waar haalden ze zo gauw een klomp vandaan?'. Jan Grift heeft weliswaar geschreven dat ze op het hei'tje achter de Heeskapel op klompen voetbalden maar voor deze wedstrijd is dat toch weinig aannemelijk. In het jubileumboekje staat: "Veel voetballers hadden nog geen 'echte' voetbalschoenen, de gelukkigen hadden voetbalschoenen met stalen neuzen". Wellicht dat men de klompen als wapen van de toeschouwers had gekregen want daar waren er ongetwijfeld velen die hun klompen aan hadden. De genoemde scheidsrechter Dirk Waal was de bekende eigenaar van de ijzerwarenzaak aan de Koninginnelaan en met Altena wordt bedoeld Jaap Altena, de kroegbaas van een kroeg aan de Schoolstraat. Jan Grift schreef daarover in zijn boekje:

"Die ken je toch wel. Heel Soest kende hem. Het was een gezellig café. Er stond geen gokautomaat, daar was die kroeg weer te klein voor Er stond daar maar één tafel in, met aan beide kanten een houten bank zonder leuning. Dat was de stamtafel. Die banken waren heel veel bezet door jongelui. Ook wel een enkele oudere en het ene na het andere flesje bier werd dan burgemeester gemaakt. De lege flesjes werden allemaal onder de stamtafel gedeponeerd, want Jaapje de kroegbaas kon het allemaal niet bijhouden. Hij had dan ook geen rekenmachine. Jaap was niet zo heel erg dom want als het sluitingstijd was en dat was als al die lui volgeladen waren en geen stuuver meer in hun zak hadden ( maar ze moesten de kastelein wel betalen), ging hij de lege flesjes tellen .Die hadden die stamgasten leeggezopen en moesten ze natuurlijk wel betalen. ik weet niet of Jaapje wel eens besodemieterd is. ik dacht van niet. Als Jaapje liep te bedienen was hij altijd netjes gekleed. Hij droeg dan een zwart manchester kostuum en mooie peppele klompen. ik vermoed dat hij dan pak ook in bed aan had, want hij liep er dag en nacht mee aan. Als je iemand met dat pak zag lopen dan wist je van te voren al: Dat is Japie. Hij had ook altijd de pijp aan, de rook vloog achter zijn oren. Als hij een bestelling moest bezorgen bij de verjaardag of bij de voetbalvereniging Hees of iets anders, deed hij dat met de kruuwagen. Hij laadde dan de kratten bier (pils) en campagne in de kruuwagen. Als de jongeren champagne wilden kopen dan zeiden ze: Geef ming maar zo 'n flesje wat zo suist." 

Sport en alcohol, zeker in de zogenaamde 'derde helft 'was al vanaf 1950 een niet weg te denken combinatie. In de jubileumuitgave staat; "Deze derde helft werd vaak bij Jaap Altena gespeeld". Later werd bij vele verenigingen ( ook bij Hees) de omzet van de drank in de clubkantine een bron van inkomsten. Mede daardoor konden bepaalde zaken worden gefinancierd. In de jubileumuitgave wordt melding gemaakt van een in het begin van de jaren zeventig gemaakt stenen urinoir 'waar het (teveel) genuttigde bier kon worden geloosd'.

Genoeg echter over de genuttigde alcoholica en het oog gericht op de sportieve prestaties die aan het nuttigen vooraf gingen. Het eerste sportieve hoogtepunt vormde het kampioenschap van het eerste reserveteam van 1962. In 1964/1965 werd het eerste elftal kampioen van de 3eonderklasse en promoveerde het naar de 2e klasse van die afdeling. Het kampioenschap had tot gevolg dat het aantal leden in rap tempo toename. In 1967 werd een jeugdafdeling opgericht. In mei 1969 werd het eerste elftal opnieuw kampioen en promoveerde naar de eerste klasse. In de jaren zeventig waren de resultaten wisselend. In 1971-1972 degradeerde het eerst elftal naar de 2e klasse. In 1979 vond weer promotie plaats naar de eerste klasse, maar in de jaren tachtig volgde weer degradatie naar de tweede klasse. Aan het eind van het seizoen 1992/1993 degradeerde men zelfs naar de derde klasse en was men weer terug op het punt waar men begonnen was. In 1995 kon men weer terug naar de 2e klasse en in 1999 volgde promotie naar de 5e klasse van de KNVB ( wat vroeger de leklasse onderafdeling heette) en een jaar later volgde zelfs promotie naar de vierde klasse. In het jubileumjaar 2010 wist men zelfs door te stoten naar de derde klasse van de KNVB..

Als bijzonderheid valt nog te melden dat de vereniging in de jaren tachtig van de vorige eeuw landelijke bekendheid kreeg door medewerking aan de t.v. serie "Schoppen-Troef'die wordt opgenomen op het Heescomplex. Vele Hezenaars figureerden in deze serie.

Hoewel het bij de vereniging uiteindelijk draait om voetbal, wordt van het karakter van deze club toch ook gekenmerkt door de sfeer van het gewone werkvolk dat zich met en voor elkaar inzet. Het thema van het laatste jubileumnummer was dan ook 'voor elkaar en met elkaar' en in dat nummer komen dan ook mannen en vrouwen in beeld en aan het woord die zich op bijzondere wijze voor de club hebben ingezet of zich daarmee verbonden voelen. Terecht schreef de burgemeester in het voorwoord van de jubileumuitgave dat Hees als vereniging binnen Soest een begrip is als het gaat om de invulling van de sociale functie. De al meermalen genoemde Jan Grift heeft zoals hij mij vertelde als voetballer nooit uitgeblonken en is in de club bestuurlijk beperkt actief geweest ( "anderen hadden daar meer verstand van") maar heeft wel samen met zijn vrouw twintig jaar de kaartavonden van de club geleid. De grote onderlinge verbondenheid en betrokkenheid kwam ook tot uitdrukking toen door een tragisch ongeval twee jongens van de club om het leven kwamen.. Joris Strumpel, een jonge speler van de vereniging verwoordde die onderlinge verbondenheid die er in de club heerst treffend als volgt: Hees is één grote familie! Het is te hopen dat die familie nog lang in Soest zal blijven bestaan en actief zal zijn.