Soest 975 jaar

J.E.J. Hilhorst

De feestelijkheden rond de viering van Soest 975 jaar zijn nog in volle gang. Ook in 2004 is gebleken dat het zeer wel mogelijk is op Soest een groots feest te organiseren. In diverse artikelen in dit verenigingsblad wordt teruggeblikt op vroegere feesten in 1029, 1979 en 1987.
In haar korte bestaan heeft onze Historische Vereniging ook daadwerkelijk aan de feesten in 1979 en 2004 deelgenomen. In 1979 werd door de HVS de historische optocht georganiseerd in het kader van het 950 jarig bestaan van Soest. Ons lid Joop Piekema blikt hierop terug in een artikelenreeks "De viering van Soest 950 jaar". Het is veel te vroeg om 'historisch' terug te blikken op de viering van het 975 jarig bestaan van Soest. Dat is ook nu niet de bedoeling. Dat doen wij in 2028 als het duizend jarig bestaan van Soest wordt gevierd. En toch verdienen de HVS-activiteiten in dit blad aandacht.
In 2004 is de HVS weer actief en neemt deel aan de organisatie van de Historische Optocht organiseert in het Museum Oud Soest een tentoonstelling "Soest viert feest". Daarnaast zal een themanummer verschijnen over het gebied Laag Hees en een extra uitgave van dit blad worden uitgebracht over de familie van Gaesbeek.
Binnen het bestuur leefde al lang het idee om "een rechtspraak onder de lindeboom" te organiseren. Er is wel een idee, maar hoe geef je daar vorm en inhoud aan en het moet historisch verantwoord zijn.
De viering Soest 975 jaar werd aanleiding het idee tot uitvoering te brengen. Het script werd door Wim de Kam geschreven, herschreven en nog eens aangepast. In de laatste fase werden de puntjes op de ï gezet. Maar dan, wie voert de rechtspraak op? De slogan verbonden aan de viering Soest 975 jaar Elkaar actief ontmoeten werd toegepast. De plaatselijke toneelverenigingen "De Rietpluim"en "Utile Dulci" werden benaderd of zij er iets in zagen om de rechtspraak mee uit te voeren en daarvoor spelers konden leveren. Diverse andere personen werden eveneens benaderd. De regisseur werd aangetrokken in de persoon van Allard Faas.

De zitting van het Gerecht Soest 1471 moest historische verantwoord zijn. Op 13 juni 2004 had de zitting plaats naar aanleiding van gebeurtenissen in het jaar 1470.

Bode Berent Huijbertse kondigt aan:
"Huiden, den 19e juny anno 1471 hebben de schout en de buermeesters sijnde schepenen tesamen vormende den gerechte van Soest uit grond van een approbatie gedaen in den buurspraak in october vorig jaar ende januari van dezes jaar, geconsenteerd dat huiden den gerechte in overweging sulle nemen ende sich sullen committeren tot een tweetal saecken,soals daar sijn.
Eén, een versouck van enige bueren om te verbieden aan het Convent van de Brigitten om zoden te steken op de Brink en die meent te gebruicken voor het graezen van hunne scaepen;
Twee, het houden van een volcksgericht als gevolg van een gebeuren gedurende de klitsavond van januari anno anno viertienhondert zeventig op eene perceel in vrije en volle eigendom van Reijer Reijerse in de Birkt en als vervolge daarop een gebeuren in den herberg De Drie Ringen waarbij een kwetsuur ten gevolge van eene slach is bekomen door Roeter Rijkse in de Kerkebuurt .

Een oordeel zal worden uitgesproken over een tweetal zaken. Het verzoek van twee arme boeren die vinden dat de schapen van het klooster niet op het gemeenschappelijke weiland mogen grazen. De tweede zaak heeft betrekking op een seksueel schandaal in de gemeenschap van Soest en een vechtpartij die daarmee verband houdt. Het ging over toenmalige machtsverhoudingen. De arme dienstbode Aeltje is zwanger en natuurlijk is de vraag welke gezonde Soester kerel is hier verantwoordelijk voor. Of zouden er buitennatuurlijke krachten in het spel zijn.
Het verhaal over een gloeiende oude beer steekt de kop weer op.
Bode Berendse licht toe:
Een beer is dus geen beer maar een varken. Zo één als we net zagen in de optocht. Het verhaal van de oude beer die soms opduikt in het veen is een oude mythe uit Eemland. En voor een enkeling een waar gebeurd verhaal.
De uitvoering vond zowel 's middags als 's avonds plaats en trok in de historische Kerkebuurt, dat als een schitterend decor dienst deed, veel belangstelling.
Een stukje Soester geschiedenis werd `levende geschiedenis'. Daaraan hebben velen bijgedragen. Dat was tijdens de vele oefenavonden en de generale repetitie.
Het succes werd op 13 juni behaald geheel in stijl met de overige activiteiten van dat weekend.