Café "Geurtje Sukel"

Gijs van Brummelen

Soest is altijd rijk geweest aan logementen en café's. Een van de bekende dranklokalen was het café van Geurtje Sukel. Het stond op de hoek Laanstraat/Vrijheidsweg, het terrein waar nu de Woningbouwvereniging Soest is gevestigd. Het was een oud bestaand boerderij/café en altijd in handen geweest van de familie Sukel. Er was ook een bescheiden slijterij bij . We komen in de gemeentearchieven al in 1882 ene Willem Sukel tegen op een lijst van vergunninghouders. Eind vorige eeuw was er zoveel armoe in Soest en elders in Nederland.
Geen werk en lage lonen maakten dat mensen hun geluk zochten in de drank. Er werd door het volk teveel gedronken. Om dat te beteugelen moesten alle café-en logementhouders een vergunning aanvragen om sterke drank te mogen blijven verkopen. Er werden in Soest en Soesterberg in 1882 maar liefst 28 vergunningen uitgegeven en de gemeente telde in die jaren nog geen vierduizend inwoners.
Willem Sukel van "achter den Eng" vroeg ook een vergunning aan. Hij was eigenlijk boer en cafébaas tegelijk. Meer weten we niet van hem. Zijn zoon Gijsbertus Sukel nam later het hele boeltje over. Deze Gijsbertus trouwde zo rond de eeuwwisseling met Geertruides van de Hoven, geboren op 7 september 1876 te Barneveld. Iedereen noemde haar Geurtje, haar naam heeft het café grote bekendheid gegeven in Soest. Dat kwam ongetwijfeld ook omdat zij al jong weduwe werd, zij bleef over met zeven kinderen, drie jongens en vier meisjes. Jarenlang stond zij er alleen voor met de boerderij en café als enige bron van inkomsten. Toen de kinderen wat groter werden en meehielpen met het werk werd alles wat makkelijker voor Geurtje.

In 1930 trouwde haar zoon Dirk (Theodorus) met Maria Mietje van Doorn en deed Geurtje de boerderij en café over aan de volgende generatie. Het café bleef in de volksmond de naam "Geurtje" houden. Uit het huwelijk van Dirk en Mietje werden vijf kinderen geboren.

Het café van Geurtje was eenvoudig van inrichting, een echte dorpszaak. Er was een houten vloer, de mensen konden zo uit het werk vandaan op hun klompen binnenlopen. Er stond een biljart in en een grote ronde kolenkachel en een biertap. Er waren geen barkrukken maar een simpele toonbank en verder gewoon kale tafeltjes met een asbak en stoelen erom. Aan de inrichting is nooit iets veranderd.
Geurtje maakte altijd zelf een kruidenbitter. Daarvoor haalde ze bij drogisterij Kraal kruiden. Die gingen dan in een grote glazen pot met een schroefdeksel, daar ging brandewijn op en dan maar lekker trekken. Als het was getrokken werd het door een schoon wit zakdoekje gezeefd en in flessen gedaan. Een kruidenbitter naar eigen recept. Bij Geurtje schonken ze wat je maar wilde. Boerenjongens en meisjes, brandewijntje, citroentje en andere likeurtjes. Een glas wijn zoals nu wordt gedronken dat deden we toen niet, vertelt mevrouw Greet Schimmel-Sukel, dochter van Dirk, die als meisje jaren bij haar vader in het café heeft geholpen. Niet alles werd meteen betaald in die tijd. We hadden veel poffers, mensen die we moesten opschrijven en dan later weer wat afbetaalden. Er is veel blijven hangen denkt Greet, maar dat was bij de kruidenier en de melkboer ook in die tijd..

Er was wel eens een knokpartijtje in die jaren, maar Geurtje hield het wel in de hand, zij was een grote sterke vrouw en heel wat mans. Ook toen ze het café in de jaren voor de oorlog al had overgedaan aan haar zoon Dirk, bleef Geurtje op de boerderij in een kamer naast het café wonen, vertelt haar kleindochter Greet. Er waren van het woonhuis naar het café toe van die grote schuifdeuren en als het dan een beetje lawaaiig was dan keek Geurtje door die schuifdeuren. Ze was ook nog wel zoveel mans om een wat aangeschoten lastige klant in zijn kladden te pakken en buiten de deur te zetten. Soms vochten de klanten voor het café hun ruzie verder uit. Dan harkten we de volgende dag het bloed weer een beetje onder het grint, zo weet Greet te vertellen. Doorgaans ging alles er gemoedelijk aan toe.

In de oorlog heeft Dirk de boerderij aan de kant gedaan. Je mocht er toen door een verordenig van de Duitse bezetter geen twee branches of beroepen op na houden en toen heeft Dirk de boerderij afgestoten en alleen het café overgehouden.

Ook na de oorlog bleef het café van Geurtje een eenvoudige stamkroeg. Vooral 's winters als het koud was kon het erg gezellig zijn in het café. Dan kwamen de mensen van de gemeente die met gladheid zand en zout moesten strooien na afloop een borreltje halen. Zondagsmorgens zaten ze soms al om tien uur te schudjassen. Doordeweeks na het werk om vijf uur was het meestal spitsuur. Dan kwamen de vaste klantjes voor het eten nog even een neut halen. Een jarenlange trouwe klant zei eens"ik heb hier wel een hele boerderij door mijn keelsgat gegooid". Rond de grote kachel met de voeten op de rand kwamen de sterke verhalen los en werden er wel grappen uitgehaald. Greet weet nog van een klant met een rimpelig voorhoofd. Voor een dubbele neut klemde zijn maats tussen de rimpels van zijn voorhoofd lucifers en daarna deden ze het licht van het café uit en staken in het donker al die lucifers aan.

Bij de politie stond het café van Geurtje goed aangeschreven. In die jaren moest het café om 's avonds elf uur sluiten. Dirk gaf een half uur van tevoren de klanten een seintje voor nog een laatste borrel en afrekenen en dan was het "mensen het is de hoogste tijd, tijd voor de bedstee en tijd voor de lits jumeaux" en op de sekonde af om elf uur deed hij resoluut het licht uit.

Geurtje is 14 juni 1962 overleden. Ze is ruim 80 jaar geworden. Met het café als bron van inkomsten werd het minder. De mensen gingen meer thuis een borreltje schenken. De echte café's van vroeger verdwenen langzaam maar zeker uit Soest. In 1968 trouwde Gerard (bijnaam Rabbert) de zoon van Dirk. Hij nam het café "de Naald" aan de Stadhouderslaan over. Enkele jaren daarna werden café en erf "Geurtje Sukel" voor uitbreiding van Soest door de gemeente aangekocht en in 1971 afgebroken.

Op 15 september 1983 overleed Dirk 82 jaar oud en op 26 november 1989 zijn vrouw Mietje van Doorn. Wat overbleef van het café "Geurtje Sukel" is een amateurfototje van Geurtje en een pentekening van het café en natuurlijk voor de oudere Soesters een herinnering aan de goede ouwe tijd toen het leven nog niet zo jachtig was.