Evert Akkerman de petroleumventer

Evert Akkerman de petroleumventer.

Bakkersfamilie Van den Oord voor hun winkel aan het Kerkpad. (1925)

Bakkersfamilie Van den Oord voor hun winkel aan het Kerkpad. (1925)

10 jarig bestaan van rijwielhandel en autoverhuur Klomp. (1935)

10 jarig bestaan van rijwielhandel en autoverhuur Klomp. (1935)

Firma A. Benning aan de F.C. Kuyperstraat.

Firma A. Benning aan de F.C. Kuyperstraat.

Wandel- en Rijwielkaart. (1938)

Wandel- en rijwielkaart. (1938)

Valkenet, smidse, winkel in haarden en kachels

Valkenet, smidse, winkel in haarden en kachels 1935

Patatautomaat Koninginnelaan

Patatautomaat Koninginnelaan jaren '60

Noodsupermarkt Overhees

Noodsupermarkt Overhees 1976

Bevrijdingsoptocht 1955

Bevrijdingsoptocht 1955; wagen Gymnastiekvereniging Olympia

Menu

De Klaarwaterweg - ruim 150 jaar geschiedenis

Dick van Fulpen

De Historische Vereniging krijgt weleens het verwijt dat er nooit over hun familie, of hun huis of over hun buurt of straat geschreven wordt. Daarom is de redactie blij dat er zelf initiatieven genomen worden en auteurs hun straat oppakken. Dick van Fulpen is circa zestig jaar geleden geboren in het huis Klaarwaterweg nr. 80 en heeft er zijn jeugd doorgebracht.

Inleiding.
Een gebied van Soest dat tot nu toe weinig beschreven is betreft de omgeving van de huidige Klaarwaterweg. Verwonderlijk is het niet, het was een vrij ontoegankelijk gebied in vroegere tijden. Ook lag het niet op een verbindingsroute tussen andere plaatsen. Zodoende is er geen kerk gebouwd, geen herberg ontstaan en de boerderijtjes hadden weinig allure. Maar omstreeks 1850 is Soest ingedeeld in wijken en per wijk verder verdeeld in twee of meer buurten of straten:
- Wijk A: Soestdijk, Veenhuizerweg en Langeind
- Wijk B: Dorpsvoetpad, Enghweg, Kerkebuurt, de Brink en Grote Melm
- Wijk C: Kleine Melmweg, Kleine Melm, het Klooster, de Neerweg, Kerkebuurt en Korteind.
- Wijk D: de Birkt 
- Wijk E: Bunt
- Wijk F: Achter den Engh en 't Hart
- Wijk G: Koudhoorn en Hees
- Wijk H: Soesterberg o z., Soesterberg o str., Soesterberg en Soesterberg w.zij.
- Wijk I: Isselt

In 1855 worden er 48 genummerde straatnamen genoemd, waaronder: N° 30 Heet Akkerweg en Klaarwatersteeg; N° 31 Nieuwen Weg en N° 32 Hartweg, ook genaamd Weg achter den Engh. Onder andere vanwege de aanleg van de spoorlijn van Den Dolder via Soest naar Baarn (de lijn is geopend op 27 juni 1898), wordt er een nieuw wegenplan opgemaakt en vastgesteld in 1880, zie ook noot 1.
Er zijn dan toch weer 48 straatnamen, waaronder: N° 27 Heetakkerweg; N° 28 Klaarwatersteeg; N° 29 Nieuwe Weg A en N° 30 Hartweg, ook genaamd Weg achter den Engh.

Periode 1855 tot 1880.
Van de Heet Akkerweg en Klaarwatersteeg worden in 1855 de ligging en afmetingen als volgt vermeld: N° 30 Heet Akkerweg en Klaarwatersteeg, beginnende aan den Molenweg (N° 22); eindigende aan de Veensloot. Lengte 1097 Ellen, gemiddelde breedte 4 E 6 P 9 D (dit is 4 el 6 palm 9 duim). De lengtegrootheden worden nog met de oude benaming genoteerd, maar de el is dan niet 68 cm maar 1 meter, de palm is 1 decimeter en de duim niet 2,54 cm maar 1 centimeter. De Heet Akkerweg kennen we nu als Verlengde Talmalaan, maar de naam is in ere hersteld en Soest heeft sinds 1990 weer een straat met de naam Heetakker. In 1880 wordt de Klaarwatersteeg genoemd met de volgende ligging en afmetingen: N° 28 Klaarwatersteeg: beginnende aan de Hartweg en eindigend aan de Veensloot. Lengte 710m, gemiddelde breedte 4m 6dm 9cm. De maataanduiding is inmiddels genormaliseerd. De Hartweg is niet de straat die nu die naam heeft, maar de weg die we kennen als Beukenlaan. De Veensloot is de sloot die voor een groot deel langs het latere Oude Grachtje loopt. Inmiddels is die sloot er niet meer sinds de aanleg van de Koningsweg en vervolgens de bebouwing van het voormalige Soesterveen.

Over de naam Klaarwaterweg wordt in de uitgave "Soest, de straat waarin wij wonen" het volgende geschreven: De Klaarwaterweg is de weg die vanaf de voet van de Eng naar het Soesterveen leidde. 's Winters was deze weg door het vele water onbegaanbaar. 'Klaar' moet in de naam Klaarwaterweg dan ook gezien worden als 'veel' water. De afvoer van het water uit het Veen was een groot probleem. Het water stroomde vanaf de Eng naar het laagste punt: de Engrand. Ook het water uit het Veen kwam daar terecht.

Dit is naar mijn idee een beetje vergezocht. Het woord 'klaar' in betrekking tot water heeft de betekenis'fielder'en ik meen dat de naam daarom mogelijk kan worden verklaard door het watertje, dat op de kadastrale kaart van 1832 te zien is op de plaats waar later (dus rond 1850 - 1853) de Klaarwatersteeg is ontstaan dan wel aangelegd, zie afbeelding 1 en vergelijk deze met de situatie in 1965 op afbeelding 2.

Onderzoek naar de percelen aan beide zijden van de Klaarwaterweg, zoals die bekend zijn uit begin 1965 en teruggaand naar de toestand in 1832, kan mogelijk leiden tot een bevestiging van mijn vermoeden. De resultaten van dit onderzoek zullen zeker in een latere aflevering van Van Zoys tot Soest gepubliceerd worden.

Periode 1880 tot ca. 1935.
We weten nu dat er in 1855 een Klaarwatersteeg is en tot 1950 bleef de Klaarwaterweg een onverharde weg. De straat is vaak ter sprake gekomen in vergaderingen van de Raad, hierna volgt in chronologische volgorde wat interessante notities die betrekking hebben op de toestand van de Klaarwaterweg. In november 1926 wordt gesproken over verbetering van een aantal wegen. Het wordt niet alleen gezien als verbetering van de wegen maar ook een goede werkverschaffing. Genoemd worden Eigendomweg, Braamweg, Duinweg, Dorresteinweg en Klaarwaterweg. De heer Hilhorst vindt het echter niet nodig de wegen te verharden, want volgens hem is het zeer goed mogelijk de zandwegen te verbeteren. Wat hij daaronder verstaat is niet bekend.
Maar blijkbaar is er niets aan verbetering uitgevoerd, want op 28 maart 1927 wordt een schrijven van bewoners behandeld in de Raad. De bewoners van Smitsweg, Klaarwaterweg en Oude Grachtje, verzoeken verbetering van deze straten. B&W stellen voor dat de brief door hen inhoudelijk verder wordt afgehandeld. De heer Hilhorst vindt dat een goede start, maar hij vindt wel dat B&W er van overtuigd moeten zijn, dat verbetering dringend noodzakelijk is, de kosten moeten wel in de hand gehouden worden. Wethouder van Elten zegt toe dat aan de hier bedoelde wegen de nodige verbeteringen zullen worden aangebracht.

Maar vier jaar later is het nog steeds niet allemaal naar tevredenheid verbeterd, in juni 1931wordt er weer een brief van de bewoners van de Klaarwaterweg behandeld: zij willen dat de weg nu toch eindelijk verbeterd wordt en verzoeken ook de aanleg van een hoofdbuis van de waterleiding. B&W hebben erover vergaderd en stellen de raad voor, dat zij de bewoners kunnen berichten 'dal een verbetering van den weg in overweging genomen zal worden' en wel tegelijk met de beslissing voor de verbetering van andere wegen in de gemeente. De waterleiding zal in de Klaarwaterweg worden aangelegd 'ter lengte van 725 Meter'.

Maar daar moet wel een garantie voor worden gegeven: er moet gedurende een periode van vijf achtereenvolgende jaren zoveel water worden afgenomen, dat de opbrengst hiervan tenminste 15% zal zijn van de kosten van de aanleg. Dat blijkt dan neer te komen op een bedrag van ƒ553,50 per jaar. Dat ziet er veelbelovend uit. Niet alleen wordt er overwogen de weg te verbeteren, maar er wordt ook een waterleiding aangelegd! Het gedoe over de toestand van de weg houdt de bewoners bezig, want blijkbaar wordt er nog steeds niets gedaan door de gemeente. In januari 1933 sturen de bewoners van de Klaarwaterweg nog maar weer eens een brief, met het verzoek de weg te verbeteren. Men geeft zelfs aan dat men grond wil afstaan als dat nodig is. B&W reageren hierop dat zij al advies hebben gevraagd aan de Technisch Ambtenaar bij Openbare Werken. Maar de ambtelijke molens malen niet zo snel en bewoner R. vanSuydam(hij woont op nummer 11) stuurt begin mei 1933 een brief, waarin hij verzoekt tot 'spoedige behandeling van de adressen, ingediend door verschillende bewoners van de Klaarwaterweg en welke adressen inhielden het verbeteren van den weg en de verlichting en het afstaan van grond ter verbreding'.

Periode 1950-1970.
Of er sindsdien iets is verbeterd, wordt niet duidelijk, waarschijnlijk niet, want in de Soester Courant van 3 maart 1950 wordt met een grote kop aangekondigd dat o.a. de Klaarwaterweg onder handen wordt genomen: "De Beetzlaan en Klaarwaterweg worden spoedig verbeterd. Politiek bokspartijtje tussen wethouder de Haan en de heer Burgwal.". De heer Burgwal wil bij Gedeputeerde Staten aandringen op spoedige goedkeuring van de begroting en er voor ijveren, dat op korte termijn tot verbetering van de Beetzlaan en de Klaarwaterweg kan worden overgegaan. Hij krijgt steun van de heer Hilhorst. Er blijkt echter weer door bewoners actie te zijn ondernomen, want in diezelfde vergadering komt een brief van hen aan de orde. Die wordt voor kennisgeving aangenomen en zij zullen een bericht krijgen, dat aan het verzoek zal worden voldaan na goedkeuring van de gemeentebegroting. Over het 'bokspartijtje' wordt in het verslag helaas niet gerept. De verbetering laat nog even op zich wachten, tijdens de rondvraag van de vergadering eind april, wijst de heer Burgwal op de onhoudbare toestand waarin de Klaarwaterweg verkeert. Waarop wethouder Van Zadelhoff zegt, dat voor verbetering van de Klaarwaterweg nog geen goedkeuring is ingekomen, wel voor de Beetzlaan. Nadat men begin augustus 1950 `eindelijk' met de werkzaamheden voor riolering in de Beetzlaan is begonnen, zal kort daarna ook het werk aan de Klaarwaterweg zijn begonnen, maar daarvan heb ik geen vermelding kunnen vinden. Tijdens de rioleringswerkzaamheden vindt er een dodelijk ongeval plaats, zie het knipsel "Dodelijk geval" uit de Soester Courant van 27 februari 1951. Er zijn meer foto's van de rioleringswerkzaamheden te vinden op de website van de gemeente Soest.

Na maanden werken en veel overlast voor de bewoners is de weg dan eindelijk klaar en vindt de heropening plaats. De krant van 18 september 1951 kondigt dat als volgt aan: Heropening Klaarwaterweg. De Klaarwaterweg die thans geheel gereed is gekomen en van een nieuw wegdek en riolering is voorzien, zal a.s. zaterdagmiddag op officiële wijze worden heropend. De buurtvereniging "West" houdt ter gelegenheid daarvan om half drie kinderspelen en 's avonds is er feest voor de ouderen. De straat zal rijk geïllumineerd en versierd zijn.

Het stukje Klaarwaterweg van de Wijnand Toplaan tot de Beukenlaan is vrij smal, en de gemeente besluit dat er eenrichtingverkeer moet worden ingesteld. Op 24 februari 1954 is besloten: gesloten te verklaren voor het verkeer met alle voertuigen, rij- en trekdieren en vee het gedeelte van de Klaarwaterweg gelegen tussen de Beukenlaan en de Wijnand Toplaan in de richting van de Wijnand Toplaan. In november 1956 wordt het van 1954 ingetrokken, maar het blijft wel eenrichtingverkeer, maar nu in omgekeerde richting. Als je rond etenstijd nog even snel een boodschap wilt doen bij Freek Verwoerd, dan moet je even omrijden, maar je bent dan wel weer sneller terug...

Periode na 1970
In de jaren zestig rukt de bebouwing van de Eng op en gaat ook het gebied rond de Klaarwaterweg op de schop. En wel zodanig de na ruim 125 jaar bestaan de loop van de weg ingrijpend wordt veranderd. B&W maken op 14 mei 1971 bekend, dat zij aan de raad voorstellen een gedeelte van de Klaarwaterweg af te sluiten. Het voorstel ligt ter inzage en men kan er tot 28 mei schriftelijk bezwaar tegen indienen. Als men het bezwaar nader wil toelichten, dan kan dat tijdens de zitting van de raad op 1 juni in het gemeentehuis.
Het betreft de aansluiting op het Oude Grachtje en heeft betrekking op de bouw van een aantal flats langs te Koningsweg. In juni volgt nog een herhaling van dit plan, met als aanvullende opmerking dat van de belanghebbenden niemand gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid bezwaren in te brengen tegen deze afsluiting. Burgemeester en wethouders stellen de raad dan ook voor het bovenstaande weggedeelte aan het openbare verkeer te onttrekken. En in augustus is de afsluiting een feit.

Maar daarmee houdt het nog niet op, op 7 september 1971 wordt er weer voorstel gepubliceerd een deel van de Klaarwaterweg af te sluiten. Het betreft nu het gedeelte van de Klaarwaterweg tussen Wijnand Toplaan en Beukenlaan. Tegen deze afsluiting wordt er wel bezwaar ingediend door de heren W. en K. Wiss. Zij zullen hun bezwaarschrift terugnemen, als door Gedeputeerde Staten goedkeuring wordt gegeven aan de met de gemeente aangegane grondruiltransactie. Ook Freek Verwoerd, die een kruidenierswinkel heeft aan de Beukenlaan, diende een bezwaarschrift in. Zijn bezwaren kwamen neer op verwachte omzetdaling en op het feit dat zijn uitrit aan de Klaarwaterweg zal komen te vervallen. Wat de omzetdaling betreft zijn B&W van oordeel dat het klantenarsenaal bij gereedkomen van het plan Klaarwater juist zal uitbreiden. En wat de uitrit aan de Klaarwaterweg betreft, meent men dat de toegang via de Beukenlaan voldoende is. De gemeente (of de redacteur van de krant) is wat slordig, want 'de heren W. en K. Wiss' zijn in feite mevrouw W[ilhelmina] en de heer K[arel Peter Joseph] Wiss.

Bronnen gebruikt in het artikel "Klaarwater"zijn op te vragen bij auteur/redactie.
Alle foto's uit dit artikel zijn afkomstig uit het gemeentearchief Soest

Contact

Historische Vereniging Soest/Soesterberg
Steenhoffstraat 46
3764 BM Soest




De Historische Vereniging Soest/Soesterberg heeft een ANBI-status.

Word lid

Lid worden van de Historische Vereniging Soest-Soesterberg.

Lid worden

Sponsor

Historische Vereniging Soest / Soesterberg is mede mogelijk gemaakt door:

Reto