De geschiedenis van Soest

G. Staalenhoef

De geschiedenis van Soest (Gepubliceerd in de 1ste uitgave van VZTS in 1980)

Wanneer wij over de geschiedenis van Soest gaan schrijven, dan willen wij bij het begin beginnen. De geboorteacte van Soest is een oorkonde d.d. 3 Feb. 1028, van Keizer Koenraad II. Een afschrift van deze acte bevindt zich in het Rijksarchief te Utrecht. Keizer Koenraad bevestigt in deze oorkonde het Klooster van het H. Kruis en de H. Maagd bij Amersfoort (De Hohorst of Heiligenberg) in het bezit van diverse goederen die reeds eerder door de Utrechtse bisschoppen Ansfridus en Adelbold waren geschonken. De Keizer was de wereldlijke heer in deze streken en de Utrechtse bisschop was zijn leenheer.
 

De aanhef van de oorkonde zoals deze ons is overgeleverd l u i d t in v e r t a l i n g : 
" In de naam van de heilige en onverdeelde Drie-eenheid, Conrad, door de gunst van de goddelijke welwillendheid, doorlucht Keizer van de Romeinen. Al wie kerken voor God van de grond af opbouwt of kerken die door onverlaten verwoest zijn begunstigt door ze te herstellen, verwerft zich vermeerdering van zijn aardse welvaart en van zijn verwachting voor de eeuwigheid. Daar vooral koningen en keizers de gelegenheid daartoe gehad hebben, waardoor zij het christelijk geloof krachtdadig hebben kunnen steunen, lijkt het ons een vrome gedachte en een redelijk inzicht om in niets af te wijken van hun daden, waardoor zij, volgens ons geloof zich de eeuwige rust hebben verdiend. Daarom hebben wij gewild dat het bekend zou worden aan alle gelovigen van God en van ons, zowel van die nu leven als degenen die later zullen komen, hoe onze geliefde Bernold, bisschop van Utrecht met zijn abt Werinherius van hst klooster van het heilig kruis en van de H. Hoeder Gods Maria en de heilige Apostelen Petrus en Paulus onze doorluchte hoogwaardigheid hebben benaderd en nederig gesmeekt hebben, dat wij de goederen welke in dit klooster dienden voor het gebruik van de daarin wonende monniken en door de vroegere bisschoppen Ansfridus en Adelbold zijn gegeven, uit kracht van ons keizerlijk gebod zouden vastleggen voor hun gebruik.
Zoals redelijk is, welwillend gehoor gevend aan dit verzoek door de tussenkomst en het verzoek van onze gemalin, de doorluchte Keizerin Gisela en Henrick, onze enige zoon, de hertog van Pavia, bevestigen wij, ten stelligste door dit keizerlijk bevel dat geen enkele bisschop van die zetel ooit enige macht zal hebben om de hieronder genoemde goederen op enigerlei wijze te vervreemden of daarmede zijn ridders te belenen."

Daarna vervolgt de oorkonde met de opsomming van wat de twee bisschoppen aan het klooster hebben geschonken. Een lange lijst van goederen, waarbij ondermeer wordt vermeld : "tussen de dorpen Heze en Zoys (Hees en Soest) veertien hoeven met al de bewoners." en verder:
" Wij hopen later op deze lijst van bezittingen terug te komen."

De oorkonde eindigt dan als volgt:
" Deze goederen welke ooit gegeven zijn of later mochten gegeven worden, bevestigen wij opnieuw als bezit van voornoemde klooster. En opdat het gezag van deze bevestiging blijvend en onvernietigd zal blijven, hebben wij bevel gegeven dit charter, wat daarna is geschreven en onderaan eigenhandig is ondertekend, door indrukken van ons eigen waszegel onderaan het stuk te stempelen.

Het zegel van heer Chonrad, onoverwonnen doorluchtig keizer van de Romeinen.
Odalricus kanselier heeft namens de aartskapelaan Aribon het stuk nagelezen.
Gegeven 3 februari in het jaar onzes Heren duizend acht en twintig in het vierde jaar van de regering van heer Koenraad de tweede, in het eerste jaar van zijn keizerschap. Gedaan te Utrecht. Heil. Amen."

G.Staalenhoef