Geschiedenis van Hotel Cafe Restaurant Eemland I

Gijs van Brummelen

Alleen inwoners die nu anno 1995 al meer dan dertig jaar in Soest wonen zouden nog een glimp hebben kunnen opvangen van het eens zo mooi gelegen hotel café restaurant "Eemland" aan de Van Weedestraat 32. Het eens prachtige hotel "Eemland" is in 1968 afgebroken en onder het asfalt verdwenen. De gemeente Soest wilde in die jaren een betere wegaansluiting naar Baarn. Het College van Burgemeester en Wethouders stelde voor een nieuw verkeerspunt op de Van Weedestraat te maken. Er werd een doorbraak Van Weedestraat naar de Nassaulaan gemaakt en aan de andere kant tussen slagerij Van Asch en Reisbureau Gerth, werd hotel Eemland met zalencomplex en het ernaast gelegen huis aangekocht en afgebroken om zo betere aansluiting op de Stadhouderslaan te krijgen.
Misschien goed om de hele geschiedenis van hotel, café, restaurant "Eemland" nog eens op een rijtje te zetten.
De eerste eigenaar van dit stuk grond was de heer Lambertus Schalkx. Deze Bart Schalkx kwam in 1877 met vrouw en kinderen en een zekere Schadewijk in een soort rijdende metselaarskeet vanuit Brabant naar Soest. Hij behoorde tot de reizende metselaars die werden ingehuurd bij de bouw van kerken en dergelijke. Tien jaar daarvoor had hij meegeholpen bij de bouw van het St. Jozefgesticht (nu Museum Oud-Soest) aan de Steenhoffstraat. Hij was specialist in het metselen van bogen en gewelven. Schalkx vestigde zich met zijn gezin aan het Lange Eind schuin tegenover Metz. Hij huurde toen een huisje van de weduwe Schothorst en zij bedongen daarbij dat hij iedere week verplicht 5 liter jenever van haar zou afnemen. De vrouw van Schalkx zorgde voor het kleine café. Een paar jaar later (1880) vestigden zij zich aan het Lange Eind A69, zo werd de Van Weedestraat nog genoemd. Ook hier begon Schalkx een kroegje bij zijn huis. Nog weer later werd er een schuurtje achter het huis gebouwd, Schalkx handelde graag wat in spulletjes, en al gauw kreeg deze hele nering de naam koffiehuis "de Koophandel". Uit verhalen van vroeger weten we dat er ook nog een speeltuin bij het koffiehuis was. Verder is ook nog het vermelden waard dat de Soester muziekvereniging P.V.O. zich in 1901 een muziektent aanschafte. De muziektent kreeg een plaats in de tuin van het koffiehuis. In 1906 verhuisde de muziektent naar het Rosarium tegenover het gemeentehuis.
Tot in 1918 heeft Schalkx het aan de Van Weedestraat 32 uitgehouden, hij is dan 71 jaar en doet zijn koffiehuis "de Koophandel" over aan de heer Petrus Out, van beroep hotelhouder. Een jaar later overlijdt Schalkx.

De 2e eigenaar de heer Petrus Out, 42 jaar, heeft grote plannen met zijn nieuwe aankoop. Hij verbouwt het simpele koffiehuis tot een echt hotel restaurant pension. Deze gegevens lezen we uit de aanvraag die hij in 1919 doet voor een nieuwe vergunning om sterke drank te mogen verkopen. Voor een goed inzicht en de plannen die hij heeft geven we het hele verzoek aan de Raad letterlijk weer.

Aan de Raad der gemeente Soest

EdelAchtbare Heeren, Geeft met verschuldigde eerbied te kennen Johannes Petrus Out, van beroep hotelhouder, wonende te Soest, Van Weedestraat no. 32;
Dat door hem aangekocht is het van ouds bekende koffiehuis "de Koopandel" alhier;
dat hij deze aankoop gedaan heeft met het doel dezelfde geheel te doen verbouwen en daarin een hotel-restaurant met pension te vestigen;
 dat ongetwijfeld aan eene dergelijke inrichting in deze Gemeente groote behoefte bestaat;
 dat toch behalve hotel Trier onder de gemeente Baarn, dat op ongeveer ± huur afstand van het middengedeelte der kom van het dorp gelegen is, alhier geen behoorlijke gelegenheid bestaat tot het verschaffen van logies en in het geheel geen inrichting aanwezig is tot het onderbrengen van pensiongasten, die zich vooral in de zomertijd gaarne enige weken alhier vestigen;
 dat ook voor doortrekkende vreemdelingen alhier geene behoorlijke gelegenheid bestaat om zich te verfrisschen;
 dat evenwel door de overname van het voormelde pand de daarin gevestigde vergunning tot verkoop van sterke drank in het klein voor gebruik ter plaatse van verkoop vervallen is;
 dat het evenwel noodzakelijk is, ten einde de door hem op te richten inrichting eenigszins te doen rendeeren, dat daarin gelegenheid bestaat tot het verkoopen van sterken drank in het klein;
 dat naar zijn bescheiden meening met het oog op het vorenstaande, alle reden bestaat, om de door hem op te richten inrichting te doen beschouwen als een buitengewone inrichting voor maatschappelijk verkeer;
 dat ingevolge het bepaalde in art. 5, Ie lid der Drankwet, door Hare Majesteit de Koningin voor eene lokaliteit welke deel uitmaakt van zoodanige inrichting, op voorstel van Uw College, Gedeputeerde Staten gehoord, eene vergunning boven het maximum kan verleend worden;
 dat dit maximum voor deze gemeente krachtens het bepaalde in art. 4 lid, 2,2, het getal 20 bedraagt;
 dat het aantal vergunningen, ware deze bepaling niet gemaakt, voor deze gemeente thans 30 zou hebben bedragen;
 Redenen, waarom adressant zich eerbiedig tot Uw College wendt, met het verzoek om aan Hare Majesteit de Koningin te willen voorstellen aan Burgemeester en Wethouders machtiging te verleenen om voor een lokaliteit van voorgeschreven inrichting eene vergunning boven het vastgestelde maximum te verleenen.

't Welk doende, enz...

SOEST, 20 januari 1919

Bij de behandeling in de Raad van Soest had de heer Petrus Out het College en de Raad mee. Meermalen was reeds door anderen het voornemen gemaakt om een groot hotel en restaurant in Soest te beginnen, doch die plannen werden nimmer tot uitvoering gebracht.
Met algemene stemmen besloot men het verzoek van de heer Out te steunen. Maar de Bond van Geheelonthouders van Soest had er kennelijk meer moeite mee om Out een vergunning tot verkoop van sterke drank te verstrekken. Soest moest zoveel mogelijk "droog" blijven. Soest was namelijk aan een maximum van 20 drankvergunningen gebonden en dit was in die dagen een heilig getal. De bond schreef een brief aan B en W en deze had succes.
We laten de brief in zijn geheel volgen omdat het een duidelijk protest is in de geest van die tijd.

Geacht College,

de Afdeeling Soest van den Algemeenen Nederlandsche Geheel onthouders Bond en de afdeeling Soest van de Nederlandsche Vereeniging tot Afschaffing van Alcoholhoudende Dranken, spreken door deze hun verwondering uit met het in Uwe openbare raadsvergadering van 27 Januari j.l. genomen besluit, om gunstig te beschikken op het adres van den Heer J.P. Out, caféhouder alhier verzoekende aan H.M. de Koningin te adviseeren B. en W. te machtigen het verleenen van een vergunning tot verkoop van sterke drank in 't klein boven het vastgestelde maximum.
Bovengenoemde afdeelingen kunnen niet begrijpen dat de motieven, die tot gunstige beschikking van dat adres hebben geleid, die zijn van algemeen belang. Immers het algemeen belang is juist gediend door vermindering van het aantal "vergunningen". Zijn niet voldoende overwegend de bewijzen, dat massa's voorhanden, dat allerwege de alcohol wordt weggebannen uit de samenleving. Gaat Amerika die toonaangever op allerlei gebied ook nu in deze niet voor met zijn verbodsbepalingen van den algeheelen verkoop van alcoholhoudende dranken?
En moet dan hier in onze gemeente een verzoek worden gericht aan H.M. de Koningin om toe te staan een vergunning te verleenen boven het vastgestelde maximum?
Deze overwegingen doen ons een woord van protest uiten over zulk een beschikking. Zij dringen er daarom op aan deze gunstige beschikking alsnog te herzien of anders ook dit woord van protest onder oogen te brengen van die autoriteiten die over het al of niet verleenen van die vergunning hebben te beslissen.

Soest, 11 februari 1919

Ondertekend door de voorzitters en secretarissen van:
afd Soest A.N.G.O.B, en
afd Soest N.V.T.A.v.A.Dr.

Deze brief gaat mee bij de stukken naar de Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht, onderwerp Drankwet.

In april 1919 komt er antwoord van Gedeputeerden Staten waarin zij "namens den Minister van Arbeid berichten dat Zijne Exellentie geen termen heeft gevonden om aan Burgemeester en Wethouders de gevraagde machtiging te verleenen". De aanvraag wordt afgewezen, maar er is toch een lichtpuntje. Gedeputeerden laten weten. "Wellicht zal er aanleiding bestaan om den Heer J.P. Out nader te doen inlichten omtrent de mogelijkheid om eene vergunning te verkrijgen ingevolge het bepaalde in artikel 26 van der Drankwet, indien de vergunning aan de heer Schalkx voor dat perceel verleend nog van kracht is en deze bereid is tot de overschrijving mede te werken".

De heer Out heeft de vergunning van de heer Schalkx overgenomen en zo is uiteindelijk "Eemland" toch nog aan een drankvergunning gekomen.
Bij de verbouwing liet hij op de gevel van het hotel een groot reklamebord aanbrengen met de naam hotel cafe restaurant Eemland, eigenaar J.P. Out. Toch moeten gezien het verdere verloop van de geschiedenis van "Eemj.and" ons afvragen of die dringende behoefte aan een groot hotel en pension in Soest wel een goede keuze was.
In 1918 groots opgezet en in 1921 doet Out het hotel al weer over aan ene Le Marchant. Deze laat het bord weer overschilderen en verandert de naam "Eemland" in Hotel BELLEVU. Hij wil het hotel een Frans tintje geven, iets wat wel chic stond in die tijd.
Maar ook Le Marchant kreeg te weinig gasten en passanten en moest al twee jaar later in 1923 het hotel overdoen aan de 4e eigenaar de heer L. van Vugt, 49 jaar.

Wordt vervolgd.

gegevens uit:
Gemeente-archief en Bevolkingsregister Soest
en van de heer Bert Schalkx, Utrecht, (achterkleinzoon)