Vrouwenvredeskamp in Soesterberg (2)

Wim Peters

De juridische tegenzet
Op 24 juni 1982 vraagt de advocate van de vereniging om bemiddeling van de voorzitter van de Raad van State en dient zij — conform de regels — een bezwaarschrift in bij het college van burgemeester en wethouders.
De voorzitter vraagt zij de uitvoering van de eerder genoemde aanschrijving te schorsen en de verplichting tot ontruiming te vernietigen.
Zij baseert haar verzoek op de volgende stellingen: Na ongeveer een maand heeft het kamp een grote belangstelling getrokken uit het gehele land om mee te praten over ontwapening. Met de ontruiming wordt de positieve ontwikkeling teniet gedaan en omdat het besluit van het gemeentebestuur in haar ogen strijdig is met de wet en de uitvoering leidt tot een onevenredig nadeel van het vredeskamp, terwijl de gemeente bij een schorsing geen nadeel ondervindt, vraagt zij de uitvoering van de aanschrijving op te schorten tot de definitieve inhoudelijke beoordeling van haar bezwaarschrift.

Ongetwijfeld zal het verzoek onderwerp van gesprek zijn geweest in het vrouwenkamp en ook daarbuiten, want de zitting in Den Haag mag zich verheugen in grote belangstelling.
Op 8 juli 1982 doet de voorzitter uitspraak. Het besluit van burgemeester en wethouders wordt geschorst. Uit zijn overweging blijkt dat de argumenten van het gemeentebestuur niet geheel onterecht zijn, maar dat onmiddellijke uitvoering van de aanschrijving voor de vereniging vrouwenvredeskamp een onevenredig nadeel met zich brengt in verhouding tot het belang dat daarmee wordt gediend. Uit eigen ervaring weet ik dat de beslissing met enig gejuich is ontvangen. En niet alleen door de deelneemsters van het vredeskamp!
Opnieuw zijn burgemeester en wethouders aan zet. Zij dienen hun eerste beslissing te heroverwegen.

Protest en discussie: verblijf in Soesterberg
Velen vrouwen en mannen, maar ook organisaties van allerlei pluimage en niet te vergeten een redelijk forse minderheid in de raad, dringen bij het gemeentebestuur aan op het laten voortbestaan van het kamp. Binnen het gemeentehuis wordt met enige zorg de toestand beschouwd zeker als een groep jongeren in de avonduren vernielingen aanricht. Extra politietoezicht wordt toegezegd. Elke dag worden de vrouwen geconfronteerd met het geluid van startende en landende vliegtuigen en helikopters, maar ook van militaire voertuigen. Maar ook tijdens de stille tochten op de zondagen naar de ingang van de basis wordt, naarmate de tijd verloopt, het vertoon van macht in de beleving van de deelnemers steeds erger. Wanneer escaleert het echt, vraagt men zich binnen de gemeentelijke organisatie af. De gewone alledaagse zaken blijven uiteraard ook belangrijk in het kamp. Afwassen, boodschappen doen, koken, informatie geven, hout sprokkelen, maar ook de discussieruimte schoonhouden. Er geldt een rookverbod op een klein plekje na. Eén gedeelte van het kamp is absoluut alleen voor vrouwen en daar mogen geen mannen komen. De tentjes van de vrouwen, die er geruime tijd willen verblijven, worden daar geplaatst. Er is een wasruimte met een waterslang. En diepe kuil met een houten deksel vormt het toilet. Een windscherm zorgt voor de noodzakelijk privacy.

's-Nachts wordt er afwisselend wacht gelopen.
Een grote tent is ingericht om tijdelijke slaapplaatsen te bieden. Gekookt wordt er in de buitenlucht. Het verzoek van de vrouwen om enige privacy c.q. het verbod voor mannen op een deel van het kamp, wordt gerespecteerd door het gemeentebestuur. (Nb. Gelukkig nam halverwege de periode van de aanwezigheid van het kamp een vrouwelijke ambtenaar de werkzaamheden over, want ook de buitendienstambtenaren is opgedragen zich daar niet te vertonen.)
De gemiddelde temperatuur was die zomer bepaald niet slecht, terwijl de regen iets minder dan gemiddeld is geweest. Aan het begin van de herfst viel er ruim regen en dat is op de in die tijd genomen foto's wel te zien. De grond is drassig en de situatie niet bepaald te benijden. Onvoldoende voorzieningen, maar desondanks blijven de vrouwen doorgaan.

Voorzetting procedure om te mogen blijven
Op 4 augustus 1982 schrijven Vrouwen voor Vrede en IKV, actief in Soest, een brief met de volgende tekst aan burgemeester en wethouders. "Nu op de hoorzitting van morgen (5/8/82) weer gesproken gaat worden over het voortbestaan van het vrouwenvredeskamp te Soesterberg, willen wij opnieuw onze solidariteit uitspreken met de doelstelling van het kamp. Wij blijven het van belang vinden het kamp er is, en hopen dat de Soester overheid aan deze activiteit de ruimte zal willen geven. IKV-kern Soest, Vrouwen voor Vrede Soest (afschrift naar Soester Courant)" [24]

In een zitting, die door een grote groep vrouwen wordt bijgewoond, heeft de advocate opnieuw de argumenten van het gemeentebestuur tegen het licht gehouden en aangegeven waarom deze naar haar mening niet houdbaar zijn. Het college is nu gehouden een besluit te nemen.

Intern wordt die beslissing voorbereid. Het duurt dan bijna een maand, waarbij uiteraard alle van toepassing zijnde mogelijkheden tegen het licht worden gehouden en politieke gevolgen zijn beoordeeld. Met name hebben enkele vrouwen de hulp van de minister van Binnenlandse Zaken ingeroepen. Deze legt de verantwoording (m.i. terecht) neer bij het gemeentebestuur.

Op 3 september 1982 nemen burgemeester en wethouders het besluit op het door de advocaat van de vereniging gemaakte bezwaar. Belangrijkste argument van de advocaat, dat de aanschrijving niet gebaseerd kan zijn op de Verordening op de kampeerplaatsen, wordt ongegrond verklaard.
Het tweede argument: het gemeentebestuur handelt in strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel omdat het college zich — voordat het besluit tot verwijdering werd genomen — niet op de hoogte heeft gesteld van de feitelijke situatie, wordt eveneens ongegrond verklaard. Meer dan eens heeft de burgemeester een bezoek gebracht aan het kamp (en dat kan ik uit eigen ervaring bevestigen).
De andere argumenten, die breeduit worden uitgemeten door de advocaat, zijn in de ogen van het college ook ongegrond. De advocaat gebruikt termen als strijd met de rechtszekerheid en strijd met het motiveringsbeginsel. Burgemeester en wethouders houden zich aan de uitspraak van de voorzitter van de Raad van State, dat wil zeggen dat het kamp op zijn vroegst 30 dagen na deze beslissing moet zijn ontruimd. En die tijd loopt dus op 3 oktober 1982 af.

Begin van het einde van het kamp
Het lijkt er op dat langzamerhand het uitdragen van de doelstelling van het vredeskamp wordt overstemd door de gedachte om hoe dan ook daar (zo lang mogelijk) te blijven.

Het weer werkt later ook niet meer mee, getuige een foto die omstreeks die tijd is gemaakt. Een tweetal ambtenaren maakt een aantekening van hun bezoek aan het kamp en noteren: "De aanblik was er o. i. een van een wat verwaarloosd geheel vergeleken met de aanvang van het tentenkamp ". (aantal tenten afgenomen, minder vrouwen, een houten gebouwtje was bijgeplaatst, met oude deuren en balken is een keukentje gebouwd, vuilnis op het terrein).
Op 30 september dient de advocaatgemachtigde een beroepschrift in bij de Raad van State. Ook wordt aan de voorzitter van de Raad van State gevraagd het uitvoeren van het besluit van het college, dat het kamp op 3 oktober moet zijn verwijderd, te schorsen.

In het eerste weekend van oktober richt een groep van circa 25 mannen forse vernielingen aan. De burgemeester wordt gevraagd in zijn hoedanigheid van hoofd van de gemeentepolitie extra beschermende maatregelen te treffen. Dat zegt hij toe. Uit een krantenbericht blijkt dat er negen jongeren zijn aangehouden. De situatie wordt zorgelijk.

Uiteraard houden burgemeester en wethouders zich aan het algemeen aanvaard beginsel dat, hangende een beroep, geen uitvoering wordt gegeven aan het bevel tot ontruiming. Tot de uitspraak van de Voorzitter van de Raad van State zal men wachten. Al op 11 oktober beschikt de voorzitter.

Belangrijke conclusie: Er zijn geen feiten of omstandigheden geconstateerd op grond waarvan twijfel zou kunnen ontstaan omtrent de rechtmatigheid van het besluit van b. en w.
Het verzoek van de advocaat dat de schorsing van de uitvoering geen onevenredig nadeel brengt in verhouding tot het daarbij te dienen belang, kan niet worden staande gehouden. Kortom de gemeente krijgt daarmee het recht aan haar zijde.

Op 12 oktober wordt het Vrouwen Vredes Kamp ontruimd door medewerkers van de gemeente. Tussen het openbaar worden van de uitspraak en de daadwerkelijke ontruiming lagen enkele uren.Het zijn niet alleen tenten die geruimd werden!

Het daadwerkelijk einde van het Vrouwen Vredes Kamp Soesterberg is een feit. De foto geeft een beeld van de laatste dag van het kampement op het moment waarop tot ontruiming wordt overgegaan.[25] Soest blijft met de kosten zitten. Een deel kan later nog verhaald worden. De manifestatie heeft bijna vijf maanden in Soest bestaan.

Ongetwijfeld heeft het Vrouwen Vredeskamp Soesterberg meningen over bewapening en ontwapening veranderd. Met enige bewondering jegens de initiatiefneemsters, die het Grondwettelijk recht van vrije meningsuiting zo praktisch gestalte gaven wil ik deze bijdrage besluiten.

NOOT:
[24] Soester Courant 30 juni en 7 juli 1982
[25] Foto's: Gemeentearchief Soest