BOEKENPLANK

In "De Telegraaf" van 6 januari 1984 troffen wij een bijdrage aan van Cas Wichers, welke o.i. de moeite waard is door ons te worden doorgegeven.

"URNEN DELVEN": Artistieke kijk op het opgravingsbedrijf

Beschrijvingen van oudheidkundig bodemonderzoek, soms verlucht met prenten, zijn al bekend uit de 16de eeuw. Het heeft echter nog tot het begin van de vorige eeuw geduurd, voordat er sprake was van een wetenschappelijke - en daarmee verantwoorde - documentatie van het opgravingsgebeuren. De basis daarvoor is gelegd door C.J.C. Reuvens, eerste Nederlandse archeoloog van professie én de eerste directeur van het toentertijd pas opgerichte Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Opgraven heeft door de eeuwen heen belangstellende toeschouwers getrokken. Voor de geïnteresseerden onder hen die bekwaam waren in het hanteren van penseel en/of potlood was het gescharrel in de opgravingsput bovendien een bron van inspiratie. Daarbij moet de oudheidkundige zich dikwijls hebben afgevraagd wat er nu eigenlijk te zien was, want veel archeologische informatie van belang heeft het opgravingsterrein de leek doorgaans niet te bieden.

KENNIS

Toch blijkt de kloof tussen archeologen en (tekenende) toeschouwers vaak heel wat minder diep dan de opgravingsput doet vermoeden. Het blijkt namelijk, dat ook nogal wat gravende wetenschappers deze tijdelijk hebben verlaten om, gewapend met pen, potlood of penseel, het werk waarmee zij bezig waren nu eens artistiek te benaderen en dat de tekenvaardige voorbijgangers vaak over een grondige kennis van de oudheidkunde beschikten.
Ook deze andere, artistieke kijk op het archeologisch bedrijf gaat de tentoonstelling "Urnen Delven" (nog t/m 15 januari in Museum KAM in Nijmegen van 21 januari t/m 6 mei in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden). Zij is ingericht n.a.v. van gelijknamige boek (Uitg. De Bataafsche Leeuw, Dieren), waarin de bekende Nederlandse Archeologen ruim dertig getekende opgravingssituaties van commentaar voorzien. Op acht van de opgravingen zelf wordt op de tentoonstelling dieper ingegaan. Zo zijn hier niet alleen de getekende impressies van toeschouwers te zien, maar ook de vrijwel gelijktijdig vervaardigde officiële documentatietekeningen, waarbij de laatste van uitleg zijn voorzien.
Mensen als Reuvens, die in zijn tijd prachtige litho's van dit oudheidkundig bodemonderzoek liet maken, en de vele "buitenstaanders", die ook nu nog opgravingen als geheel plus de omgeving ervan in beeld brengen, hebben zowel het boek als deze tentoonstelling, beide onder verantwoordelijkheid van de Hilversumse gemeente-archeologe drs. Marianne Addink-Samplonius, tot een artistieke belevenis gemaakt.