SCHUTTERSDAG IN SOEST

E. Heupers en W. Schimmel

In 1960 op tweede pinksterdag vierde het Groot Gaesbeeker Schuttersgilde van Soest zijn 400-jarig bestaan. Verschillende schuttersgilden uit ons land namen er aan deel, de meeste afkomstig van beneden de grote rivieren, waar het gildeleven intenser leeft dan in andere gewesten van ons land. Zij gaven fleur en kleur aan dit gebeuren, schoten naar de vogel en bewezen tevens dat zij het vendelzwaaien nog goed verstonden. ,

De leden van het Soester Gilde schoten eveneens op deze zo heuglijke dag en Helmus Kok schoot de grote zwarte vogel, die op een staak van 13 meter hoog stond, naar beneden (nadat de papegaai door andere schutters reeds deerlijk was gehavend!) en werd hierdoor voor een jaar schutterskoning van het Grote Gild. Een eeuwenoude traditie werd in ere hersteld. Helmus Kok koning en zijn echtgenote koningin van het Gild.

Teneinde aan de uitbouw van het Grote Gild meer gestalte te geven werd op zondag 15 oktober 1961, een schuttersdag gehouden en werd het festijn van het vorige jaar, hoewel in bescheidener mate, herhaald. Deze schuttersdag is zeker geslaagd: meer dan 40 gildebroeders, oud en jong, namen de karabijn ter hand om de weerbarstige papegaai van haar hoge zetel naar beneden te schieten.
Het feest begon met het afhalen van koning Helmus. Onder tromgeroffel en het wapperen van de gildevlag en die van de vendelzwaaiers, trok de stoet met de koning in hun midden naar het bekende café "De Gouden Ploeg", aan de Middelwijkstraat, alwaar in het verleden zovele teerdagen werden gehouden. Hier werden koning en koningin ontvangen door het bestuur van het Grote Gild en door de Ouderman (voorzitter) toegesproken.

Na deze toespraak trok men onder het roeren van de gildetrommel en met vliegende vaandels, naar een weide aan de Lange Brinkweg, waar het schieten naar de vogel zou plaats vinden. De koning loste, zoals de traditie het wil, het eerste schot, maar het werd dit keer geen koningsschot, zoals in 1960. Velen schoten daarna en er bleken onder de gildeleden goede schutters te zijn. Na elk schot vlogen de splinters in het rond. Eerst schoot men de hals van de vogel er af, daarna de linkervleugel en binnen 3 minuten volgde de rechter, waarna Anton Kok, een broer van de koning, verantwoordelijk werd voor de staart van het beest.

In de derde ronde, bij het vijftiende schot, verwierf Piet Brouwer de koningstitel. Met een meesterlijke treffer schoot hij de houten vogel uit zijn hoge positie, zodat de overbleven romp in twee stukken naar beneden tuimelde. Onder luid geluich van de gildebroeders en de vele toeschouwers, werd Piet, die "er glad beduusd" van was, op de schouders genomen en in triomf rondgedragen. Nu, met de nieuwe koning, trok men wederom naar zojuist genoemd café en hier werd Piet, de nieuwe koning, en zijn echtgenote toegesproken door de heer W. Schimmel, in zijn kwaliteit van Ouderman van het Groot Gaesbeeker Schuttersgilde van Soest. De Ouderman vond het bijzonder prettig, dat iemand, die al zo lang lid van het gilde was, deze eer te beurt viel voor een jaar koning te zijn.

Na zijn speech, werd een driewerf hoera uitgebracht op de schutterskoning en zijn gemalin. Als teken van zijn waardigheid hing daarna de Ouderman hem de versierselen die bij het koningschap behoorden om en kreeg de nieuwe koningin, mevrouw Brouwer, een groot bouquet bloemen aangeboden. Tromgeroffel begeleidde deze ceremoniën, die door hoerageroep van de gildebroeders telkens werd onderbroken. Na deze huldiging ontvingen de andere prijswinnaars in de schietwedstrijd hun prijzen, bestaande uit medailles.

Dit tweede schuttersfeest van het Grote Gild van Soest begon met het opdragen van een Heilige Mis, in de drie parochiekerken van Soest, voor de levende en overleden gildebroeders. Men mag verwachten dat deze schietwedstrijden om de koningstitel opnieuw tot een traditie zullen uitgroeien, zodat ieder jaar een nieuwe koning zijn scepter zal zwaaien over de bijna 600 leden van het Grote Gild. Het huidige gildebestuur wil de oude gebruiken in ere herstellen en enthousiaste jongeren hebben zich tot taak gesteld hieraan mee te werken. Zo zal ook het vendelzwaaien weer in zwang komen. Een viertal banieren zijn reeds gekocht en er wordt door verschillende gildebroeders, vooral jongeren, onder deskundige leiding geoefend in de edele kunst van het vendelzwaaien.

De soms overoude Gilden beneden de Moerdijk en die in de Achterhoek staan er om bekend, dat zij op zo'n uitmuntende wijze, bij iedere feestelijke manifestatie in stad en dorp, naar voren treden en dat zij het feest met hun komst bijzondere luister weten bij te zetten Laten wij hopen dat het oude Schuttersgilde van Soest de ingeslagen weg tot een goed einde brengt en zich op een zelfde hoogte kan stellen als de Gilden elders in het land, tot meerdere glorie van het Grote Gild van Soest.

Soest, Kerkpad z.z. 20e E. Heupers

De wens van wijlen de heer Heupers in de laatste alinea van bovenstaand artikel is in vervulling gegaan. Het oude Schuttersgilde van Soest is op de ingeslagen weg voortgegaan. Elk jaar wordt op de laatste zondag van augustus op de vogel geschoten om het koningschap van het komende jaar. Hieraan nemen thans ongeveer 140 gildebroeders deel.
De groep vendeliers van 1961 is uitgegroeid tot een tamboer-, klaroen- en vendelkorps van ongeveer 40 leden, die in historisch costuum gestoken meerdere malen per jaar met de koning en koningin en het bestuur het gilde op waardige wijze naar buiten presenteren. Sinds 1970 is het Soester gilde aangesloten bij de Kring van Schuttersgilden Land van Cuijk, een van de zes kringen van de NoordBrabantse Federatie van Schuttersgilden. Binnen de kring komen de ongeveer 30 aangesloten gilden elk jaar tweemaal bijeen op de zogenaamde kringdagen, waarop onder meer onderlinge wedstrijden worden gehouden in trommen, blazen en vendelen en uiteraard ook schieten. Het gildekorps gaat zo enigszins mogelijk naar deze kringdagen en al vele malen werden door het korps en individuele leden daarvan prijzen in de wacht gesleept. Nog dit jaar behaalde het korps de erepijs op de kringdag te Ayen.
Het koningschieten was de eerste jaren een bijna besloten gildegebeuren, wat weinig aandacht trok. In 1975 is daarin grote verandering gekomen.
Met ingang van dat jaar plaatst men elk jaar ter gelegenheid van het koningschieten een grote feesttent op het weiland De Blaak aan de Ferdinand Huycklaan en worden rond het koningschieten gedurende vijf dagen meerdere festiviteiten georganiseerd. Hieraan werken ook andere verenigingen mee.
Op de zaterdag voor het koningschieten verzorgt bijvoorbeeld de Warmbloed Paardenfokvereniging Eemland een concours hippique, waaraan uit het gehele land wordt deelgenomen. Atletiekvereniging Pijnenburg houdt een gildeloop terwijl Tempo Toer een fietstocht organiseert. Het koningschieten is uitgebreid met gelukschieten en schieten op de wip voor het kampioenschap van Soest, waaraan ook nietleden kunnen deelnemen. Voor de kinderen zijn er op de zondagmiddag diverse spelen.
Deze gildefeesten trekken elk jaar enige duidenden bezoekers. Vooral de zondagmiddag is uitgegroeid tot een ontmoetingsmiddag. Vele vroegere inwoners van onze gemeente komen speciaal op die zondagmiddag naar het feestterrein en de feesttent om oude bekenden weer eens te zien en te spreken.
Op deze wijze zijn de jaarlijkse gildefeesten een begrip geworden in Soest.

Maar ook binnen de organisatie van de Noord-Brabantse schuttersgilden heeft het gilde van Soest een eervolle plaats gekregen. Heel duidelijk is dat gebleken in dit jaar, toen het Soester gilde van het federatiebestuur de toestemming verkreeg om ter gelegenheid van het 600ste geboortejaar van Jacob van Gaesbeek, destijds heer van Soest en beschermheer van het gilde, een Landjuweel te organiseren.
Bijna honderd gilden uit Noord-Brabant en Noord-Limburg kwamen op de speciale gildedag naar Soest, terwijl in de twee weken daarvoor meer dan dertig plaatselijke verenigingen zich in een veelheid van culturele en sportieve activiteiten aan de Soester gemeenschap manifesteerden.
Velen hebben daarvan genoten, maar - wat nog belangrijker is - vele onderlinge banden werden gelegd of versterkt. Het Landjuweel heeft ongetwijfeld een goede bijdrage geleverd aan de bevordering van de gemeenschapszin binnen onze gemeente. Het Groot Gaesbeeker Gilde - het Grote Gild - heeft wederom de plaats verkregen, die het ingevolge zijn historie toekomt. Graag spreek ik de wens uit dat het zijn plaats waardig blijft en in het bijzorder binnen de gemeenschap van Soest blijft meewerken om de onderlinge banden te verstevigen.

Soest, november 1987    W. Schimmel