Roeper Bosch, Laurens Jan

LAURENS JAN ROEPER BOSCH (roepnaam Jan)
1888 - 1934

Auteur: D. Top

Persoonlijk

Zijn vader was Laurens Jan Roeper Bosch en zijn grootvader heette ook Laurens Jan Roeper Bosch. Zijn moeder was Elisabeth Geertruida Helena van Rijkom.

De zoon werd bekend onder zijn tweede voornaam Jan. Hij werd geboren in Utrecht op 4 mei 1888 toen zijn vader 37 jaar oud was. Op 24 juli 1914 werd hij in Soest (Soesterberg) ingeschreven. Hij trouwde in Bussum op 27 augustus 1914 met de 3 jaar oudere Reinhardina Margaretha Sara Antonia van Cappelle die in Leeuwarderadeel was geboren. Zij overleed in Den Haag op 9 maart 1964.

Na zijn vliegersloopbaan op Soesterberg tekende Jan Roeper Bosch als 1^ste luitenant van de Artillerie in juni 1920 voor vijf jaar bij het KNIL.

Zijn echtgenote had waarschijnlijk problemen met haar verblijf in de tropen. Reeds in 1921 werd voor haar een reis naar Europa aangevraagd, maar ze vertrok pas in januari 1923. Ze moet later toch weer naar Java zijn teruggekeerd. Op 5 december 1925 ontving Jan een onderscheiding voor vijf jaar trouwe dienst als officier. In augustus 1926 werd zijn dienstverband op zijn verzoek verlengd met zes maanden.                                                       
In het huwelijk boterde het kennelijk niet zo goed. Mevr. Roeper Bosch vroeg in 1926 om financiële steun voor haar ‘persoonlijk onderhoud’. De echtscheiding kwam in september 1927. Dit werd een lang proces, want nog op 26 april 1933 werd ze opgeroepen om te verschijnen in het gebouw van de Raad van Justitie op het Stadhuisplein in Batavia (haar woonplaats was onbekend en niet in Nederlands-Indië). L.J. Roeper Bosch stond op dat moment te boek als koopman te Bandoeng.

Jan was al in november 1926 op non-actief gesteld. In december 1929 werd hij eervol ontheven. Op 19 november 1934 overleed hij in Bandoeng.

Opleiding

Jan Roeper Bosch was de eerste aviateur die geheel in Nederland werd opgeleid. Dit gebeurde in het begin van 1913 bij de ENV op de Molenheide bij Gilze-Rijen. Hij woonde toen in Breda. Het vliegtuig waarmee hij zijn onderwijs kreeg was de ‘monoplane’ van Heinrich van   der Burg met een Gnôme van 50 pk. Roeper Bosch was in deze tijd luitenant bij de Vesting-Artillerie.                                                                                                                               
Medio februari schreven kranten reeds over mooie vluchten die hij vanaf de Molenheide had gemaakt. Zijn Nederlandse brevet kreeg hij 13 mei 1913. Dit had het nummer 9. Op 19 augustus dat jaar bracht de kroonprins van Solo een bezoek aan Gilze-Rijen. Roeper Bosch maakte een demonstratievlucht voor hem.

Zijn loopbaan op Soesterberg

Op Soesterberg ging hij waarschijnlijk voor de eerste de lucht in met Marinus van Meel op zaterdag voor 15 september 1913. Toen koningin Wilhelmina Soesterberg bezocht op 14 oktober vloog Van Heyst met Roeper Bosch.

De volgende dag, 15 oktober deed Van Heyst met Roepper Bosch als passagier een poging om het Nederlands hoogterecord te verbeteren. Ze bereikten 3050 m. Deze vlucht werd niet erkend door de KNVvL omdat Versteegh die de controle uitoefende nog niet als sportcommissaris was benoemd. Het hoogterecord van Leo van Steyn van 1950 m was op dat moment ook nog niet erkend. Op 13 december was hij passagier van Versteegh toen deze naar Tiel vloog, waar proeven werden genomen met de Waterbrik van Van Meel.

1914

Het is opvallend hoe weinig vluchten van Roeper Bosch zijn genoteerd in het dagboek van commandant Walaardt Sacré. Als zijn naam al werd genoemd, was het als passagier of waarnemer van Van Heyst. Op 9 april vlogen ze samen naar de legerplaats Oldebroek om dienst te doen bij het inschieten van de Vesting-Artillerie, Op 15 april idem naar de Molenheide voor een oefening van de Veldartillerie van de K.M.A. Samen werden ze van 28 april tot 2 mei gedetacheerd bij de oefenafdeling bij Oldebroek. Op 4 juni maakte Van Heyst een geslaagde noodlanding bij Spaarndam. Bij de start daarna stopte de motor. Daardoor capoteerden ze, maar hij en passagier Roeper Bosch liepen geen letsel op. Op 17 juni deden ze op Oldebroek proeven met de signaallamp van dr. Donath.

Eindelijk op 30 juni voldeed Roeper Bosch aan de eisen voor een hoogtevlucht voor het militaire brevet, samen met luit. Spandau die in België in opleiding was. Op 2 juli zou Spandau naar België terugkeren. Kort na de start op Soesterberg stortte hij neer. Hij overleed de volgende dag in het hospitaal in Utrecht. Hij was de eerste Nederlandse militaire vlieger die omkwam. Roeper Bosch was bij de begrafenis van Spandau.                                                                                                         
Na een vlucht op 10 augustus met Versteegh naar Gilze Rijen monteerde Roeper Bosch op 15 augustus zelf een 50 pk motor in een Farman en vloog die avond in 1 uur naar Gilze-Rijen.

1915

Aan de laatste eisen voor het militaire brevet voldeed Roeper Bosch op 3 mei. Op 14 juni had hij op het strand van Zandvoort een keurige landing uitgevoerd (passagier luit. Smit). Ze lieten hun toestel daar staan. Een rukwind brak de staart ‘en nog heel wat meer’. De luitenants Hofstee en Roeper Bosch deden op 2 juli oefeningen met scherpe bommen. Ze werden afgegooid vanaf 200 en 250 m hoogte en werkten uitstekend. Op 4 oktober vertrok Roeper Bosch naar Gilze-Rijen om daar Versteegh te vervangen.

1916

Dit jaar werden de eisen voor het militaire brevet verzwaard. Op 26 juni voldeden Van Heyst, Steup, Louis Coblijn en Roeper Bosch aan de landingsproeven voor dit brevet. Hij voldeed op 10 juli aan alle herhalingsproeven voor dit brevet. Samen met Versteegh was bij op 13 december bij Wijnmalen in Amsterdam om testen van een nieuwe vleugel bij te wonen.

1917

Hij werd op 23 april met twee man naar Oostburg gestuurd om een daar geland Engels vliegtuig op te halen. De volgende dag meldde hij dat het een Sopwith was met aan boord 12 bommen van onbekende constructie. Voor dit toestel naar Soesterberg mocht worden vervoerd, moest eerst Tierie van de Hembrug komen om de bommen onschadelijk te maken. Roeper Bosch werd naar Zweden gestuurd voor aankoop van vliegtuigmotoren bij Thulin. Hij keerde daarvan terug op 23 november.  

Na 1917 is er over Roeper Bosch vrijwel niets gerapporteerd. Op 1 februari 1919 werd hij ontheven van zijn functie van vliegenier en belast met een ‘speciale betrekking’. Op 24 mei hield hij op Soesterberg een rondleiding voor een groep die op excursie was.                         
Roeper Bosch was geen persoon die op de voorgrond trad, geen bravoure, geen gewaagde stunts en dergelijke. Waarmee hij wel opviel was zijn grote snor. Hoewel van het grondpersoneel veel mannen hun snor lieten staan, was dit bij de vliegers ongebruikelijk. Behalve Roeper Bosch had alleen Marinus van Meel ook een snor.

Nederlandsch-Indië

Per 1 juli 1920 werd Jan Roeper Bosch voor vijf jaar gedetacheerd bij het KNILals werktuigkundige bij de vliegafdeling in Bandoeng. Hij werd hoofd van de montage afdeling. Op 24 juli vertrok hij met het stoomschip Garoet uit Rotterdam.

Op het vliegveld Soekamiskin hield hij op 20 april 1921 een causerie voor officieren over het vliegwezen. Daar stonden twaalf vliegtuigen, waarvan er die dag negen de lucht ingingen.

In 1923 verschenen in de pers diverse artikelen waarin hij en zijn chef ir. H.A. Vreeburg sterk werden bekritiseerd wegens hun aankooppolitiek. Een journalist merkte daarbij op: Over ir. Vreeburg: Hij had tijdens een dienstreis door Europa in 1920/’21 een aantal dure machines aangekocht die nooit waren gebruikt en ergens stonden weg te roesten.