Boerderij Het Gagelgat

Boerderij Het Gagelgat

Normaal gesproken vergaat met de tijd ook grote delen van de historie van een boerderij.
Wat Het Gagelgat zo bijzonder maakt, is dat er nog heel veel terug te zien is van drie eeuwen geschiedenis.

Wat we weten van het Gagelgat, is dat de eerste “versie” van de boerderij gebouwd werd rond 1712. Het was nog een klein keuterboerderijtje, niet veel aan de hand of op het land. Het Gagelgat is gebouwd met de voorgevel naar de oude route tussen Soest en Amersfoort. In 1817 werd de huidige Birkstraat de hoofdroute en staan de later gebouwde boerderijen met hun voorgevel gericht op die straat.

Brand en nieuwbouw
In die tijd waren boerderijen zeer brandgevoelig. Er hoefde maar een vonkje in het hooi of het rieten dak te komen en de boerderij brandde tot de bodem af. Zo ook het Gagelgat. Met die lessen van brandveiligheid in het hoofd werd toen een grotere boerderij gebouwd. Met als eerste vereiste: een stevige brandmuur, die de haard en het woongedeelte scheidde van de stal en het hooi.

Vervolgens werd er een bescheiden stal aan vast gebouwd, waarschijnlijk op de plaats waar nu de “kaasmakerij” zit. Stukje voor stukje breidde de boerderij zich uit. Vanaf “het Bordes” is die ontwikkeling goed te zien. Eerst werd er uitgebreid in het verlengde van het voorhuis. Dat maakte de boerderij tot een zogenaamde Langhuisboerderij.

De grootte van zo’n Langhuisboerderij was te meten in de dwarsbalk-opstellingen, gebinten genaamd. Het is bijzonder om te zien dat de oudste gebinten voortbouwen in de richting van het huis, maar dat de “jongere” gebinten zomaar dwars daarop staan. Creatief ideetje van de toenmalige boer, maar wel effectief.

De laatste boer en de Paardenkamp
De laatste boer van het Gagelgat, Wim Hartman, is zijn leven alleen gebleven. En omdat het meestal de boerenvrouwen waren die het initiatief tot verbouwen namen, is er in de afgelopen eeuw nauwelijks tot niet verbouwd. Hartman was een zonderlinge man die niet zo snel mensen in zijn omgeving toeliet. Bij zijn overlijden kwam de boerderij in handen van De Paardenkamp. 

Toen de boerderij in bezit kwam van Stichting De Paardenkamp, was het weliswaar in vervallen staat, maar wel in een hele authentieke staat! Dat bracht de stichting op het idee om méér te doen met het pand dan alleen een rusthuis voor oude paarden. Aan de restauratie hebben tientallen mensen jaren met alle toewijding gewerkt om de boerderij zoveel mogelijk in originele staat terug te brengen.

Tijdens de Open Monumentendagen op 8 en 9 september ( open van 12.00 uur tot 17.00 uur) kunnen de bezoekers kennismaken met oude boeren gebruiken. Het Gagelgat is op beide dagen open van 13.30 uur tot 17.00 uur.  Boerderij Het Gagelgat doet mee onder het thema landgoederen ne buitenplaatsen. E.e.a. in het kader van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed.

Type: Boerderij

Status: Rijksmonument

Oorspronkelijke functie: Boerderij

Huidige functie: Diversen

Bouwperiode1712