Ach van Wijck, Jonkheer Hubert Jan Margarethus van

Jonkheer eerste luitenant-vlieger
Hubert Jan Margarethus van Asch van Wijck
(1907-1933)

auteur Dik Top

Hij werd geboren op 19 maart 1907 in Woudenberg als zoon van de 31-jarige jonkheer Hubert Matthijs Adriaan Jan van Asch van Wijck en Anna Maria Havelaar.

Er is weinig te vinden over hoe en wanneer hij bij de Luchtvaart Afdeling terecht kwam. Dit zal waarschijnlijk omstreeks 1928 zijn gebeurd. Op 6 maart 1929 moest hij - tweede luitenant - met zijn Fokker S.4 nummer 126 komend uit Amsterdam (dit zal Schiphol zijn geweest) wegens motorstoring een noodlanding maken op een weiland bij Kockengen. Sommige kranten schreven Harmelen. Volgens het ongevallen rapport kwam hij in een sloot bij Breukelen terecht. Het incident zal wel ongeveer bij de grens van deze gemeentes hebben plaatsgevonden. Hij liep zelf geen letsel op. Het vliegtuig kon wegens de schade niet meer opstijgen en werd door een ploeg van Soesterberg opgehaald.
Het is niet duidelijk waar Hubert van Asch van Wijck in het begin van zijn Soesterbergse periode woonde. Hij en zijn collega luitenant Oscar A.E.E.L. Wittert van Hoogland (ook jonkheer!) verhuisden allebei in 1932 naar een woning op Paltz 4 in Soesterberg.                                                         
Zijn collega’s gaven hem de bijnaam Macky. Hij werd een keer gefotografeerd in de cockpit van de Fokker D.7 nummer 263. (foto 2)                                                                                           
Op 4 maart 1933 ging hij met de Fokker D.16 nummer 285 bij de landing op Soesterberg over de kop. De oorzaak was dat een stijl van het onderstel was losgelaten. Het vliegtuig werd ernstig beschadigd, maar de vlieger die inmiddels 1ste luitenant was, bleef ook nu ongedeerd. Hij vloog in deze tijd veel met de robuuste Fokkers van het type D.16. (foto 3 en foto 4)
 

Nederlandse hoogterecords
Van Asch van Wijck werd al spoedig beschouwd als een van de bekwamere piloten. Dit zal hebben bijgedragen tot het feit dat hij werd uitgekozen om pogingen te doen om het Nederlandse hoogterecord te verbeteren. Speelde op de achtergrond niet ook een klein beetje mee dat hij jonkheer was en een dubbelle naam had? De eerste voorproef vond plaats boven Soesterberg op 23 mei 1933 met de Fokker D.16 nummer 275. (foto 5)

Veel dagbladen maakten er gewag van, zoals de Leeuwarder Courant van de volgende dag:

 

Het record stond tot dan toe op naam van onder-officier Jacob Bakkenes met 8016 m. De nieuwe recordpoging op 2 juni moest worden uitgesteld wegens ongunstig weer. Zes dagen later ging het beter.                                                                                                                            
Op donderdag 8 juni ’s avonds om 8 uur steeg ‘Macky’ op Soesterberg op voor een echte aanval op het hoogterecord, toen in de D.16 nummer 287 (foto 7)
De start hiervan werd gefilmd. Hij steeg tot 9587 meter. De buitentemperatuur was 42,1 graden onder nul. Hij was zo verstijfd dat hij na de landing uit zijn vliegtuig moest worden getild. Op 10 juli werd dit record gehomologeerd. (bekrachtigd ofwel rechtsgeldig verklaard) (foto 8 en foto 9)
 

De Vliegmedische Dienst op Soesterberg stond in deze tijd onder de leiding van vliegerarts J.E. Brouwer. Hij werd geassisteerd door vliegerarts K.R.O. Jap-Tjong. Deze had Van Asch van Wijck vóór en na zijn hoogtevluchten aan allerlei testen onderworpen. De voorbereidende vlucht van 23 mei was begonnen bij een grondtemperatuur van 14 graden, die van 8 juni bij 21,6 graden. Op de grootst bereikte hoogte waren de temperaturen respectievelijk min 40 en min 42,1 graden. Het onderzoek wees uit dat na de eerste vlucht de fysieke toestand van de vlieger belangrijk was gereduceerd. Na de tweede vlucht heel weinig. Dit was niet alleen te danken aan de hogere grondtemperatuur, maar ook aan de betere manier waarop de vlieger bij de laatste vlucht tegen de kou was beschermd. Zijn kleding was toen als volgt:

Aan zijn voeten had hij wollen sokken, met daar omheen kranten en nogmaals wollen sokken. Over zijn ondergoed had hij een pull-over met daar overheen kranten en weer een pull-over. Zijn borst en buik waren met extra kranten bedekt. Daar overheen werd een ‘combination’ (vliegerpak) aangetrokken dat met vacht was gevoerd. Hoge laarzen van zacht leer die van binnen waren gevoerd met schapenvacht reikten over zijn pak tot aan zijn heupen. Zijn hoofd was bedekt met vliegkap en valhoed en om zijn nek was een wollen das geknoopt  onder de bonten kraag van zijn pak. Zijn gezicht was dik ingesmeerd met vaseline. Hiermee was niet voorkomen dat zijn ene wang was bevroren zodat daar een blaar optrad. (noot)

Einde van een korte belovende carrière                                                                                     
Op 12 oktober 1933 startte een formatie van drie Fokker C.5’s van Soesterberg. Commandant Van Weerden Poelman vloog in het midden, links in de 325 Van Asch van Wijck met als waarnemer vliegtuigmaker Vermeulen. Rechts in de 304 sergeant-majoor W.C. van Hardeveld met Van Coehoorn van Sminia. Boven Lienden (Betuwe) werd het escadrille ‘aangevallen’ door luitenant Sandberg in een andere C.5. De toestellen op de linker en rechter vleugel gingen dadelijk in de tegenaanval. Nadat ze hadden gezwenkt, raakten de vleugels elkaar. Ze stortten allebei neer. Alle vier de inzittenden hadden een parachute, maar niemand scheen tijd te hebben om te springen. Ze kwamen allemaal om. Van Weerden Poelman ontdekte het voorval pas toen de twee vliegtuigen al op de grond lagen.

De mannen werden begraven op 17 oktober. Van Asch van Wijck werd bijgezet in het familiegraf in Woudenberg en luit. jonkheer Coehoorn van Sminia in het familiegraf in Brummen. Vermeulen werd begraven in Zeist en Hardeveld in Utrecht. Op Soesterberg vond dezelfde dag zonder ceremonieel een kranslegging plaats bij de ‘cenotaaf’ - de gedenknaald voor gevallen kameraden. 

Van Asch van Wijck was pas 27 jaar oud en werd gezien als een van de beste piloten van de L.V.A. Hij was waarschijnlijk niet getrouwd. Toen hij omkwam woonden zijn ouders in Rhöndorf in Duitsland.

Zijn neef C. van Asch van Wijck was enige jaren eerder verongelukt bij een vliegongeluk in Nederlands-Indië. Gerrit Sandberg (eveneens jonkheer!) verhuisde in 1933 van Oude Tempellaan 6 naar Paltz 4. Waarschijnlijk nam hij deze woning of dit appartement over nadat Van Asch van Wijck was omgekomen.

INCIDENTEN

6 maart 1929 - Met de Fokker S.4 126 bij noodlanding in sloot bij Breukelen.                                   
13 februari 1931 - Schade met de Fokker C.1 535 door ‘afgelopen’ druk.                                                              
9 september 1932 - De Fokker D.16 280 beschadigd door breuk in onderstel bij het rollen.       
20 februari 1933 - Met de Fokker C.5 307 een noodlanding bij Kemperheide als gevolg van een gebroken kleptafel.                                                                                                                4 maart 1933 - Door mankement aan onderstel bij de landing over de kop met de Fokker D.16 285. Hij was ongedeerd. (zie boven)

Noot.
Luitenant K.R.O. Jap-Tjong was afkomstig uit Paramaribo en was in maart 1931 in Amsterdam geslaagd voor zijn artsdiploma. In Soesterberg woonde hij op Kampweg 46. Op 1 juni 1934 vestigde hij zich als arts in Lith (N-B). Zijn chef op het vliegkamp dokter J.E. Brouwer woonde op Kampweg 58.

Bronnen:
Historische kranten                                                                                                                  
Ongevallen rapporten L.V.A.

Toelichting op de geplaatste foto’s (uit Collectie NIMH)
1 Van Asch van Wijck als aankomend vlieger.
2 In de Fokker D.7 263.
3 en 4 Bij de Fokker D.16 nummer 287.
5 De Fokker D.16 275 met de standaard A.S. Jaguar en de standaard Townendring.
7 Fokker D.16 278.
8 en 9 De recordvlucht.